Wibrysy u kota są nieodłącznym elementem jego kociego wizerunku. Ciężko sobie wyobrazić kota bez długich, sztywnych wąsów wyrastających na pyszczku. Twórcy nawet najprostszych kreskówek, mimo, że upraszczali rysunki i pomijali wiele szczegółów z kociego wyglądu, nie zapominali o tym charakterystycznym dla kotów „zarostu”. Po prostu kot i wąsy to nierozerwalny duet.
Po co kotu wąsy – czy faktycznie są tak ważne, a jeśli tak to dlaczego? Do czego służą i jakie kryją ciekawostki dotyczące kotów – tego dowiesz się w dalszej części artykułu.
Spis treści
Wibrysy u kota – co o nich wiemy?
Wibrysy u kota, inaczej zwane wąsami, rozmieszczone są po obu stronach kociego nosa. Zwykle kot posiada ich od 9 do 12 par, rozmieszczonych w 3-4 rzędach. Czyli przeciętnie na kocim pyszczku znajduje się od 18 do 24 wąsów policzkowych.
Wibrysy są bardzo dobrze unerwione i unaczynione, stąd nazywa się je także włosami dotykowymi lub czuciowymi. Osadzone o są wiele głębiej niż inne włosy. Pozwalają na bardzo precyzyjne przekazywanie sygnałów dotykowych do organizmu, dzięki licznym zakończeniom nerwowym poduszeczki zatokowej. Są sztywne i jednocześnie giętkie.
Poza wąsami policzkowymi kot posiada również wibrysy nad brwiami, w kącikach ust, na brodzie i przy nadgarstkach przednich łap. Każdy rodzaj wibrysów jest czuły na dotyk, ale największe znaczenie dla funkcji życiowych kota, mają wibrysy policzkowe, potocznie zwane wąsami.
W zależności od umaszczenia kota wibrysy mają biały lub czarny kolor. Wraz z wiekiem wibrysy siwieją, dlatego na kocią starość – czarne wąsy stają się białe.
Po co kotu wąsy – do czego służą kocie wibrysy?
Kocie wąsy są wrażliwe na dotyk, dzięki czemu dostarczają one informacji o najmniejszym ruchu i zmianach w otoczeniu kota. Stanowią jego szósty zmysł, który pozwala mu lepiej odczuwać otaczającą rzeczywistość.
Wibrysy przekazują impulsy nerwowe bezpośrednio do mózgu kota. Dlatego kocia reakcja na wrażenia doznane poprzez wąsy bywa błyskawiczna.
Ten sprawny mechanizm pozwala na szybką obronę kota, przede wszystkim dlatego, że kot jest dalekowidzem i to co ma blisko przed sobą widzi bardzo niewyraźnie lub wcale. Natomiast dzięki wibrysom wyczuwa poprzez dotyk, zmiany ciśnienia, wiatr czy wibracje powietrza zbliżające się obiekty. Przystawiając pyszczek do upolowanej ofiary sprawdza czy jeszcze żyje. Jest w stanie stwierdzić czy oddycha wyczuwając lub nie ewentualne ruchy powietrza na wibrysach.
Zresztą, chyba każdy kto mieszka z kotem został muśnięty po twarzy przez jego wąsy w trakcie snu. Nie zawsze mamy tego świadomość, ale czasem udaje się wychwycić ten moment.
Mój kot robi tak, kiedy położę się spać i chyba wydaje mu się, że już zasnęłam. Zanim się przytuli łaskocze mnie wąsami po twarzy, a dopiero upewniwszy się, że jeszcze żyję, układa się obok do snu. Ciekawe, co byłoby, gdyby nie poczuł mojego oddechu. Jak zareaguje? Będzie próbować mi jakoś pomóc, ogarnie go panika czy się w ogóle nie przejmie? Muszę kiedyś to przetestować, wstrzymując wydychanie powietrza na ten moment, kiedy sprawdza mój oddech. Hmmm, może zrobić tak na prima aprilis?
Wibrysy spełniają również inną ważną funkcję – wspomaganie lądowania. Mówi się, że koty spadają na cztery łapy, a to właśnie w dużej mierze udaje się dzięki wąsom czuciowym. Informują one mózg o pozycji i położeniu ciała względem podłoża. Dzięki temu spadający kot jest w stanie się obrócić w locie w taki sposób, aby wylądować na łapach.
Kocie wąsy na pyszczku są zwykle długości odpowiadającej szerokości kota. To pozwala mu ocenić czy zmieści się w danym otworze. Jak każdy kociarz wie – koty nie mają dużych wymagań co do komfortu i ilości przestrzeni wokół nich. Wystarczy, że dzięki wstępnemu badaniu wibrysami okaże się, że przecisną swoje futerko na styk w danej szparze czy pudle. I to już zdecydowanie wystarczy, żeby tam wejść.
Kocie wąsy a wzrok
Przez to, że kot jest dalekowidzem, wykorzystuje wibrysy do orientacji w przestrzeni i poruszania się w ciemności. Kocie włosy czuciowe w ekspresowym tempie dostarczają mu dane o przedmiotach znajdujących się tuż przed nim. Pozwala to na zlokalizowanie zabawki, przysmaku czy innego obiektu.
Umożliwiają wyczuwanie przeszkód bez ich dotykania, dzięki ruchom powietrza, zmianom ciśnienia czy różnym wibracjom, niewyczuwalnym dla nas.
Czuciowe wąsy można nazwać drugą parą oczu kota. Nawet mruczki, które straciły wzrok, ale mają sprawne wibrysy potrafią nadal skutecznie polować i efektywnie odnaleźć się w otaczającej rzeczywistości. Fakt, że koty mają też niesamowicie wyczulony słuch, dużo lepszy niż przykładowo psy. Zmysł świetnego słuchu wraz z wibrysami tworzy zgrany duet, który pozwala niewidomym kotom świetnie sobie radzić mimo niepełnosprawności.
Kot bez wibrysów
Kot nie jest w stanie normalnie funkcjonować bez wibrysów. Traci umiejętność szacowania wielkości otworów i może w jakimś utknąć. Ma również zaburzony zmysł równowagi, co może skutkować upadkami przy skokach czy nawet zwykłym chodzeniu. Może wchodzić na stojące blisko przeszkody. Jest zdezorientowany i porusza się niezdarnie. Traci swoją grację ruchów z której słyną koty.
To powoduje też spory stres u kota. Odczuwa dyskomfort przez uczucie niepewności w zwykłych, codziennych czynnościach, które wcześniej nie sprawiały mu problemów.
Kot z uszkodzonymi wąsami lub pozbawiony ich całkowicie, nie jest w stanie komunikować się z innymi kotami. Zatem spada także jego zdolność do życia w grupie z innymi osobnikami swojego gatunku.
Kot w takiej sytuacji, jeśli jest udomowiony da sobie radę z pomocą człowieka. Zna każdy kąt domu, więc prawdopodobnie nie stanie się mu żadna szkoda. Jednak kot wychodzący czy żyjący dziko może doznać wielu obrażeń. Jeżeli kot jest zdany wyłącznie na siebie w zdobywaniu pożywienia to przez ubytek wibrysów, prowadzący do utraty zdolności do polowania, może nawet nie przeżyć.
Zniszczone wibrysy powinny odrosnąć w pełni w około trzy miesiące. Tylko wtedy, jeśli nie został uszkodzony ich mieszek włosowy i nie wypadły razem z cebulką. W innym wypadku okaleczenia mogą być nieodwracalne.
Wibrysy nie przechodzą procesu linienia, czyli okresu jednoczesnego wypadania w jednym czasie jak sierść z futerka. Włosy czuciowe mogą jednak wypadać ze starości, ale raczej nie naraz. Poza tym w miejsce wypadniętego wibrysa, do trzech miesięcy wyrasta nowy. Natomiast jeżeli kocie wąsy wypadają nadmiernie w większej ilości, należy to pilnie skonsultować z lekarzem weterynarii.
Co jeśli mój kot stracił wąsy?
Oczywiście chyba każdy kociarz wie, że nie można wyrywać, obcinać, skracać czy jakkolwiek ingerować w wąsy naszego kota. Jednak zdarzają się losowe przypadki i kot może niechcący stracić wibrysy. Może to być wskutek urazu, choroby czy głębokiej rany w tym miejscu.
Przykładowo mój ciekawski kot wskoczył jednego ranu na kuchenkę gazową i przypalił sobie wąsy od palnika. Stało się to tak szybko, że nikt nie zdążył zareagować. Na szczęście skutkiem tego nieoczekiwanego wybryku było tylko niewielkie skrócenie długości wibrysków i lekkie poskręcanie ich.
Nie wpłynęło to jakoś zauważalnie na jego funkcjonowanie. Biorąc pod uwagę całą długość wąsów, w przypadku mojego kota był to procentowo niewielki ubytek, dlatego wystarczył krótki odcinek czasu do odzyskania ich prawidłowego rozmiaru.
Jeśli masz wychodzącego kota i z jakiegoś powodu stracił on znaczącą ilość wibrysów lub uległy one skróceniu – to przede wszystkim nie wypuszczaj go na zewnątrz na samotne wędrówki dopóki nie odrosną w pełni.
Wibrysy u kota – podsumowanie i ciekawostki
O wyjątkowości kocich wibrysów świadczy idiom stosowany w języku angielskim „to be the cat’s whiskers” co oznacz “być lepszym od innych”.
Wibrysy pokazują nastrój kota – jeśli jest zadowolony i zrelaksowany, jego wąsy będą rozluźnione i swobodnie poruszające się wraz z jego ruchem. Zaciekawiony i zainteresowany czymś kot zareaguje skierowaniem wibrysów do przodu, aby lepiej się temu przyjrzeć. Jeżeli kot czuje strach lub zdenerwowanie – wibrysy będą napięte i ściągnięte do tyłu. Natomiast kot przygotowany do walki ma je nastroszone.
Kocie wąsy są tak wrażliwe na bodźce, że kot czuje dyskomfort jeśli dotyka nimi ścianki misek przy jedzeniu lub piciu. Dlatego bardzo ważne jest, aby naczynia przeznaczone dla kota były niskie i szerokie a nie głębokie i wąskie.
Najczęściej wibrysy są koloru białego lub rzadziej czarnego, ale zdarza się, że u niektórych kotów rosną w kilku kolorach. Przykładowo czarne wymieszane z białymi lub prążkowane. Występuje to głównie u kotów z pręgami na futerku, za co odpowiada ten sam gen co za prążki na wąsach.
Wibrysy przekazują nie tylko wrażenia czuciowe, ale także ból.
Wszystkie wymienione informacje i ciekawostki o kocich wąsach już chyba nie pozostawią złudzeń, że to tylko „ozdoba” pyszczka. Zaawansowany opiekun kota zapewne zna odpowiedź na pytanie „po co kotu wąsy?”. Jednak najlepiej, gdyby każdy kociarz wiedział, jak bardzo ważne funkcje pełnią wibrysy w codziennym funkcjonowaniu naszych mruczących przyjaciół.
A Ty znasz jeszcze jakieś ciekawe fakty na temat wibrysów? Jeśli tak, podziel się nimi w komentarzu.
